De mantelzorgers die we gesproken hebben, mantelzorgen allemaal meer dan 8 uur per week en zijn tussen de 25 en 70 jaar oud. Tijdens groepsgesprekken bespraken we hun ervaringen en vroegen we hen te reageren op onder andere technologische hulpmiddelen, emotionele begeleiding en praktische ondersteuning. We werkten voor het eerst met stimulusmateriaal (visuele schetsen) waar de mantelzorgers op mochten reageren. Dit stimulusmateriaal geeft ons een concreter beeld van de wensen. We kozen hier voor twee uiterste concepten – Het Mantelzorgloket en Het Superzorg Punt – om zo uitspraken van mensen te ontvangen die uiteindelijk richting kunnen geven aan nog te ontwikkelen oplossingen.
Hulp en ondersteuning
Mantelzorgers realiseren zich vaak dat ze mantelzorger zijn doordat iemand anders hen mantelzorger noemt, of doordat ze een beschrijving lezen van de rol en zich daarin herkennen. Deze realisatie gaat hand in hand met het besef dat ze wellicht recht hebben op hulp of ondersteuning. Doordat mantelzorgers het vanzelfsprekend vinden dat ze zorgen voor iemand waar ze van houden, gaan ze sneller over hun eigen grenzen heen. Soms zelfs zonder het in de gaten te hebben. Om hulp vragen is voor hen daardoor allesbehalve vanzelfsprekend. Waarom is dat zo?
Mantelzorgers gaven aan dat het landschap van hulp en ondersteuning complex en bureaucratisch aanvoelt en moeilijk te navigeren is. De zoektocht naar de juiste hulp wordt als frustrerend en tijdrovend ervaren. Onder andere doordat regelgeving niet leidt tot consequente en voorspelbare beslissingen. Bovendien vinden mantelzorgers het moeilijk om sommige taken uit handen te geven en wíllen ze sommige dingen graag zelf doen. Daarnaast blijkt dat hulp voor mantelzorgers verder gaat dan zorg- en hulptaken. Het gaat bijvoorbeeld ook om ondersteuning bij het regelen van dagelijkse zaken en om emotionele begeleiding van degene die zorg nodig heeft of voor de mantelzorger zelf. Dit onderstreept het belang van het bekijken van de algehele situatie van de mantelzorger en zorgbehoevende zodat oplossingen aansluiten bij het leven van de mantelzorger als geheel.
AI in mantelzorg: Het Mantelzorgloket
Proposities met een AI-component hebben de potentie om mantelzorgers te ondersteunen. Van intakeprocessen tot het regelen van (praktische) hulp en zelfs het aangaan van een gesprek. Uit de gesprekken blijkt dat mantelzorgers zich kunnen voorstellen dat AI relevant kan worden in het bieden van ondersteuning. Zo kan AI helpen de drempel naar hulp te verlagen en oplossingen toegankelijker maken. Respondenten benadrukten dat het gebruik van AI bijdraagt aan een efficiëntere afhandeling van administratieve taken en het organiseren van zorg. Meerdere respondenten labelden AI als intelligent en toekomstgericht, terwijl ‘bot’ negatieve associaties opriep. De kern van waar AI het leven van de mantelzorger zou kunnen verlichten raakt aan: minder regelwerk, sneller duidelijkheid, en optimaler hulp inschakelen. Daar ligt de meerwaarde en de expliciete behoefte van de mantelzorger. Maar niet iedere hulpvraag is meteen duidelijk voor hen. Door gesprekken te initiëren, kan AI helpen om latente hulpvragen te identificeren die de mantelzorger zelf niet direct onder woorden brengt. De geïnterviewden gaven aan dat in gesprek – nu nog vaak met een coach of clientondersteuner – hun hulpvraag zich ontvouwt en het gesprek in zichzelf daardoor waardevolle ondersteuning biedt. Het gebruik van AI in deze context kan dus functionele ondersteuning maar ook emotionele verlichting bieden voor mantelzorgers. Dat betekent niet dat menselijke contact niet meer nodig is. We zien in de toekomst eerder een mix voor ons van ondersteuning door technologie en menselijk contact.
Het Superzorg Punt
Het Superzorg Punt is een fictief concept waarbij mensen elkaar kunnen treffen om hun verhaal te doen, ervaringen uit te wisselen en eventueel om hulp te vragen aan vrijwilligers. Dit concept werd minder enthousiast onthaald. Mensen gaven aan dit te ervaren als het ‘op tafel leggen van hun ziel en zaligheid’ op een openbare plek, en minder geneigd te zijn om gebruik te maken van deze dienst. Dit staat haaks op eerdere initiatieven van Fello en zal verder worden onderzocht.
Emotionele (h)erkenning
Naast functionele hulp bleek emotionele erkenning van groot belang. Mantelzorgers willen zich gezien en gewaardeerd voelen in hun situatie. Zo zei een geïnterviewde: “Het gaat niet alleen om hulp, maar om begrip. Iemand die zegt: ik zie wat je doet en dat is bijzonder.” Voor veel mantelzorgers voelt de term ‘mantelzorger’ beladen of niet passend bij de eigen situatie. Doordat de mantelzorger zichzelf wellicht nog niet identificeert als mantelzorger, is het van wezenlijk belang dat mensen benaderd worden vanuit (h)erkenning en niet vanuit labels of definities. Kortom: het gesprek moet worden gezocht buiten het mantelzorgkader.
Relevantie voor de markt
Mensen ervaren het als wrang dat de maatschappij mantelzorgers en hulpbehoevenden niet voldoende ondersteunt en in sommige gevallen zelfs extra kosten moeten maken om hun naaste goed te kunnen helpen. Uiteindelijk komt het merendeel van de mensen namelijk in aanraking met een van deze twee, of beide, rollen. Dit sentiment is begrijpelijk en door de gesprekken met mantelzorgers hebben we inzichten vergaard die waardevolle aanknopingspunten zijn voor nieuwe diensten en producten.
Mantelzorgers zoeken zowel naar oplossingen op het gebied van praktische hulp als emotionele erkenning. Daarbij raken veel hulpvragen ook andere levensgebieden, zoals financiën, administratieve taken en persoonlijke tijdsbesteding. De behoefte aan flexibiliteit en maatwerk is groot, omdat elke mantelzorgsituatie uniek is, of als uniek ervaren wordt. Hoewel mantelzorgers vinden dat ondersteuning idealiter gratis is, zijn mensen bereid om te betalen voor diensten die daadwerkelijk ontzorgen en taken overnemen. Dit biedt de mogelijkheid om na te denken over hybride modellen waarin zowel gratis als betaalde diensten worden aangeboden.
We willen bouwen aan concepten die mantelzorgers ondersteunen én erkenning bieden voor hun inspanningen. Het uitspreken van waardering kan leiden tot een diepere verbinding met deze doelgroep. Door technologie te combineren met persoonlijke ondersteuning kunnen we duurzame oplossingen bieden die daadwerkelijk een verschil maken voor hen.
Over de domeinen van Voor Elkaar Holding
We vergaren op allerlei manieren kennis over de domeinen waarbinnen we actief zijn. Zo organiseren we minimaal vier keer per jaar een focusgroep met mensen met verschillende achtergronden. Dankzij die gesprekken begrijpen we beter wat er speelt in de levens van de mensen om ons heen. Het onderwerp van deze focusgroep was mantelzorg. We wilden meer leren over waar mantelzorgers allemaal mee te maken krijgen en hoe ze hun rol ervaren.
Laat van je horen!
Wil je met ons van gedachten wisselen rondom de thema’s lidmaatschap, verbinding, mantelzorgondersteuning of financiële zorg en planning? We komen heel graag met je in contact. Neem contact met ons op via de contactbutton.
Benieuwd naar de uitkomsten van onze eerdere focusgroep? Hier lees je alles over ons gesprek met mensen over persoonlijke financiën.